- Monumentalna rzeźba w Kielcach, znana jako „pomnik niczego”, stała się obiektem sporu o własność.
- Stowarzyszenie Spójnik ogłosiło nabycie pomnika, odpowiadając na komunikat miasta o poszukiwaniu właściciela.
- Spór o rzeźbę, pierwotnie symbol PRL, rodzi pytanie o przyszłość trudnych pomników przeszłości i ich nowe znaczenie.
- Czy Stowarzyszenie Spójnik nada rzeźbie nowe życie i przekaże ją miastu? Dowiedz się, co dalej z „pomnikiem niczego”.
Niegdyś znany jako Pomnik Bojowników o Wyzwolenie Narodowe i Społeczne, pierwotnie odsłonięto 22 lipca 1979 roku. Na przełomie kolejnych dziesięcioleci stracił jednak przez lata utraciła swoje pierwotne znaczenie, by wreszcie stać się niejako „pomnikiem niczego”, budzącym jedynie ciekawość odwiedzających słynny Kamieniołom Kadzielnia.
Stowarzyszenie nabyło pomnik na Kadzielni
Dyskusja wokół pomnika rozgorzała w Kielcach w ostatnich dniach, kiedy Urząd Miasta wydał na swojej stronie internetowej komunikat o tym, iż prowadzi postępowanie w sprawie ustalenia właściciela, lub zarządcy byłego pomnika. Wiadomość do naszej redakcji przesłało w tej sprawie Stowarzyszenie Spójnik. Poinformowało, że 1 sierpnia nabyło własność monumentalnej rzeźby stojącej na kieleckiej Kadzielni w pobliżu amfiteatru.
- To działanie nastąpiło w trybie artykułu 182 kodeksu cywilnego, poprzez objęcie rzeźby w posiadanie samoistne. Informacja o tym przejęciu została niezwłocznie przekazana do Urzędu Miasta Kielce, wraz ze sporządzoną dokumentacją - czytamy w piśmie, które opracował zarząd stowarzyszenia.
Odpowiedź na komunikat miasta
Co ciekawe, decyzja Stowarzyszenia Spójnik była odpowiedzią na komunikat Prezydenta Miasta Kielce z 31 lipca 2025 roku, który ogłosił rzeźbę jako porzuconą, której właściciel nie jest znany.
Równocześnie, do 14 sierpnia bieżącego roku, Gmina Kielce prowadzi postępowanie w sprawie ustalenia właściciela lub zarządcy byłego pomnika, prosząc o kontakt wszystkie osoby posiadające informacje dotyczące obiektu, w tym jego lokalizacji w rejonie Amfiteatru Kadzielnia przy ulicy Legionów. Czy to pokazuje pewną rywalizację, w dążeniu do uporządkowania statusu prawnego tego ważnego elementu miejskiego krajobrazu?
Od Pomnika PRL do „pomnika niczego”
Historia rzeźby na Kadzielni jest odzwierciedleniem burzliwych zmian w Polsce. Mimo, że jej nominalna dedykacja odnosiła się do walczących „o wyzwolenie narodowe i społeczne”, to jej kontekst powstania jednoznacznie wskazywał na to, że miała ona pełnić funkcję pomnika epoki PRL-u, a deklarowane wartości były traktowane instrumentalnie. W ramach procesu dekomunizacji, który miał na celu usunięcie symboli poprzedniego ustroju, z rzeźby usunięto symbole PRL oraz wszelkie inskrypcje.
Skutkiem tych działań było przekształcenie obiektu z pomnika w rzeźbę, która „obecnie nic nie wyraża ani niczego nie upamiętnia”. To właśnie ten stan – bycia dużym obiektem w eksponowanym miejscu, który jednak niczego nie symbolizuje – stał się motywacją dla Stowarzyszenia Spójnik do działania.
Wizja Stowarzyszenia Spójnik
Stowarzyszenie Spójnik podjęło się opieki nad tym porzuconym, a zarazem ważnym elementem przestrzeni miejskiej. Jak podkreśla zarząd organizacji, nie kwestionuje ono usunięcia symboli PRL-u, ale pragnie nadać obiektowi nowe znaczenie, które będzie „aktualne w dzisiejszych czasach i z którego będzie można być dumnym”.
- Nasze działania wynikają z przekonania, że pielęgnowanie pamięci historycznej nie polega ani na burzeniu pomników przeszłości, ani na ich bezrefleksyjnym trwaniu, lecz na nadawaniu im nowego znaczenia, pasującego do obecnych wartości i wyzwań stojących przed nami. Mamy nadzieję, że to nabycie rzeźby pokaże też nowy sposób radzenia sobie z trudnymi pomnikami przeszłości - argumentują władze Spójnika.
Przekażą za darmo lub za złotówkę?
Stowarzyszenie Spójnik zapowiada, że szczegółowe działania, w tym nową nazwę pomnika, przedstawi później, po konsultacjach z odpowiednimi organami i mieszkańcami Kielc.
Co więcej, po dokonaniu re-dedykacji i nadaniu rzeźbie nowego wymiaru, Stowarzyszenie jest otwarte na jej przekazanie Miastu Kielce w drodze darowizny lub za symboliczną złotówkę.
Co dalej z pomnikiem? Sonda
Jakie jest Twoje zdanie na temat pomnika na Kadzielni? Weź udział w sondzie poniżej.
Zobacz galerię zdjęć: tak wygląd rezerwat Kadzielnia i amfiteatr w Kielcach.
