Święty Krzyż to niezwykłe miejsce: oto 5 powodów, aby odwiedzić serce Gór Świętokrzyskich

Spis treści

1. 5 powodów, dla których warto odwiedzić Święty Krzyż
2. "Polski Sachalin"
3. Atrakcje turystyczne w pobliżu Świętego Krzyża

Święty Krzyż to mistyczne miejsce, wyjątkowe, które co roku przyciąga tysiące turystów, zarówno z Polski jak też innych krajów. Charakterystycznymi obiektami na Łysej Górze są: klasztor Misjonarzy Oblatów Maryi Niepokalanej (Sanktuarium Relikwi Drzewa Krzyża Świętego) oraz wieża radiowo-telewizyjna, której poświęciliśmy osobny materiał. Wokół tego miejsca leżą miasta i wsie w gminach: Bieliny, Nowa Słupia, nieco dalej Bodzentyn, Masłów, Górno czy Łagów.

Czytaj również: Piękne widoki ze słynnej wieży na Świętym Krzyżu. Można podziwiać Puszczę Jodłową, miasta i wioski są jak miniaturki!

5 powodów, dla których warto odwiedzić Święty Krzyż

Dlaczego warto odwiedzić to miejsce? Jaka jest jego historia i co najbardziej przyciąga tam turystów? 

1. Relikwie Drzewa Krzyża Świętego

Związana jest z nimi legenda o węgierskim królewiczu Emeryku, który żył w XI wieku. Według niej, polował on w świętokrzyskich lasach na "grubego zwierza", w pewnym momencie chciał ustrzelić pięknego jelenia, za którym pognał w głąb puszczy. Kiedy już szykował się do strzału z łuku, oślepiło go światło, padające z krzyża, które zwierzę miało między rogami. Emeryk zgubił drogę, nie wiedział, jak wrócić do swoich towarzyszy. Wtem ukazał mu się anioł, który wskazał księciu drogę wprost do klasztoru na Świętym Krzyżu. Tam królewicz złożył relikwie Drzewa Krzyża Świętego, obecnie jeleń z krzyżem między rogami jest symbolem Świętokrzyskiego Parku Narodowego.

2. Klasztor Misjonarzy Oblatów Maryi Niepokalanej

Jest najstarszym sanktuarium w Polsce. Dokładna data założenia klasztoru na Świętym Krzyżu nie jest znana, choć najstarsze wzmianki o Benedyktynach w tym miejscu odnoszą się jeszcze do czasów panowania króla Bolesława Chrobrego, który - jak podaje kronikarz Jan Długosz - w 1006 roku sprowadził tu Benedyktynów z Monte Cassino. Współcześni historycy wskazują, że opactwo na Łysej Górze powstało na początku XII wieku za panowania króla Bolesława Krzywoustego. W 1259 roku zniszczony w czasie najazdów tatarskich klasztor odbudował książę Sandomierski Bolesław Wstydliwy. Posługę sprawowali tu Ojcowie Benedyktyni. W kolejnych wiekach klasztor przeżywał na przemian okresy rozkwitu oraz tragedie (np. podczas tatarskich i szwedzkich najazdów, zdarzeń losowych - pożarów).

3. Przyroda i szlaki turystyczne Gór Świętokrzyskich

Na Święty Krzyż prowadzi szlak turystyczny z Nowej Słupi nazywany Drogą Królewską, której górny odcinek ułożony jest z kamienia. Na Łysą Górę wiedzie również czerwony Główny Szlak Świętokrzyski z Łysicy - najwyższego szczytu w regionie. Zaś z Huty Szklanej, z parkingu można podejść łagodną drogą asfaltową, droga ta wynosi niecałe dwa kilometry. Na Świętym Krzyżu znajduje się też słynna wieża radiowo-telewizyjna (na zdjęciu poniżej) oraz taras widokowy i popularne gołoborza, leżące na niezarośniętej części wzgórza. Jest to teren Świętokrzyskiego Parku Narodowego. Ze Szczytu Łysej Góry wiodą szlaki do Huty Szklanej, Nowej Słupi, Chełmowej Góry, do Trzcianki, na Kobylą Górę. 

Jeśli już jesteśmy na tym szlaku turystycznym, warto odpocząć i udać się na wieżę klasztorną na Świętym Krzyżu. Stamtąd można - za opłatą - podziwiać okoliczne wsie i miasta, pola, łąki oraz lasy.

4. Legendy o sabatach czarownic

Łysa Góra, mająca wysokość 595 metrów nad poziomem morza, od wieków owiana jest legendami o sabatach czarownic. Według dawnych wierzeń, w nocy przy pełni księżyca na szczyt gromadziły się wiedźmy z całej Polski, aby odprawiać swoje rytuały. Mówiono, że czarownice przylatywały na miotłach, tańczyły wokół ognisk, składały ofiary bóstwom pogańskim i odprawiały czary. Łysa Góra była uważana za miejsce mocy, gdzie magia łączyła się z naturą. Dziś pozostały już tylko legenda, inspirujące dla opowieści i wydarzeń turystycznych w regionie. Czarownica latająca na miotle stała się jednym z jego symboli. Łysa Góra jeszcze przed Chrztem Polski była miejscem obrzędów innych religii, zachował się tu wał kultowy, który powstał na przełomie VIII i IX wieku.

5. Kultura, tradycja i pielgrzymki na Święty Krzyż

Klasztor, Łysa Góra, Droga Królewska, Krzyżowa - to miejsca, które od lat odwiedzają tysiące turystów. Szczególnym wydarzeniem jest z pewnością Droga Krzyżowa, która odbywa się tutaj zawsze w Wielki Piątek. Stacje drogi krzyżowej znajdują się wzdłuż Drogi Królewskiej(na zdjęciu poniżej) - trzy jeszcze w Nowej Słupi (obok kościoła, przy Domu Opata i Muzeum Starożytnego Hutnictwa), kolejne siedem przy drodze królewskiej (już na terenie Świętokrzyskiego Parku Narodowego), zaś cztery ostatnie na polanie obok klasztoru na Świętym Krzyżu. To jedna z najstarszych dróg krzyżowych w kraju.

Warto dodać, że co roku, wiosną, na błoniach Świętego Krzyża odbywa się jarmark, występują zespoły ludowe, nie brak atrakcji. Z kolei w sierpniu u stóp Łysej Góry, w Nowej Słupi, największą atrakcją są Dymarki. Pobyt na tej imprezie również jest okazją do tego, aby wejść na szczyt Łysej Góry.

"Polski Sachalin"

Na świętym Krzyżu przed laty mieściło się ciężkie więzienie, nieprzypadkowo w latach międzywojennych nazywane "Polskim Sachalinem". Jak obecnie wygląda miejsce, niegdyś mroczne i okryte straszną sławą? Do dziś zachowały się z niego piwnice pod skrzydłem zachodnim, karcery, jeszcze na początku lat 60. była tu dawna brama więzienna. Kiedy jednak ówczesny premier komunistycznego rządu Józef Cyrankiewicz ufundował słynną wieżę telewizyjną, ciężarówka ze żwirem podążająca na jej budowę, miała wjechać w ową bramę, potem nadawała się ona więc już do rozbiórki.

Wybierając się na wyprawę na Święty Krzyż, Łysicę czy w inne miejsca w tym rejonie, warto zadbać wcześniej o prowiant (jedzenie i picie), odpowiednio mocne obuwie, koniecznie zabrać ze sobą apteczkę, w czasie wędrówki umiejętnie szafować swoimi siłami. Świętokrzyskie szlaki są bowiem wymagające, szczególnie dla początkujących miłośników górskich wypraw.

Atrakcje turystyczne w pobliżu Świętego Krzyża

Kiedy już znajdziemy się na Świętym Krzyżu, nie sposób nie odwiedzić miejsc, które znajdują się w promieniu 2-10 kilometrów i nawiązują do tradycji, historii, kultury regionu. Do najbardziej znanych miejsc należą:

• gołoborza (rumowiska skalne) na Łysej Górze,
• Muzeum Starożytnego Hutnictwa Świętokrzyskiego w Nowej Słupi,
• Park Legend w Nowej Słupi, 
• Dom Opata w Nowej Słupi, 
• Osada Średniowieczna w Hucie Szklanej w gminie Bieliny,
• Harmonia - Świętokrzyska Zagroda Kultury w Hucie Szklanej, 
• Szklany Dom w Ciekotach w gminie Masłów,
• Park Rozrywki i Miniatur Sabat Krajno w gminie Górno,
• Chata Zbója Kaka we wsi Kakonin w gminie Bieliny.