Spis treści
Już w sobotę 17 maja Sanktuarium Relikwii Drzewa Krzyża Świętego otworzy swoje podwoje dla zwiedzających w ramach Pierwszej Nocy Muzeów na Świętym Krzyżu! Na gości czeka bogaty program, obejmujący koncerty, zwiedzanie zabytkowych wnętrz i wystaw. Wstęp do sanktuarium jest wolny!
Noc Muzeów 2025 na Świętym Krzyżu
Wydarzenie organizują: Misjonarze Oblaci Maryi Niepokalanej, Świętokrzyski Park Narodowy, Schola Cantorum Kielcensis, Aneta Marciniak - Przewodnik Świętokrzyski. Patronat honorowy objęło Miasto i Gmina Nowa Słupia. Zapoznajcie się z programem poniżej.
Harmonogram wydarzenia
- Godzina 17:00 – otwarcie Nocy Muzeów koncertem Scholi Cantorum Kielcensis – Nieszpory Chorałowe (Bazylika pw. Trójcy Świętej).
- 20:00 – Schola Cantorum Kielcensis – Kompleta Chorałowa (Bazylika pw. Trójcy Świętej).
- 23:00 – Zakończenie Nocy Muzeów.
Obiekty udostępnione do zwiedzania
- Bazylika Trójcy Świętej (XVIII / XIX wiek).
- Krużganki (XV w.).
- Zakrystia (XVIII w.).
- Kaplica Oleśnickich / Kaplica Relikwii Drzewa Krzyża Świętego (XVII w.).
- Krypty Bazyliki oraz Kaplicy Oleśnickich.
- Wnętrza Klasztoru: Refektarz, Nowa Biblioteka, Chór w Kaplicy Oleśnickich, Stara Biblioteka.
- Muzeum Misyjne.
- Wystawa Historii Piśmiennictwa na Św. Krzyżu.
- Wystawa Historii Więzień na Św. Krzyżu.
- Ekspozycja Przyrodnicza w Muzeum Świętokrzyskiego Parku Narodowego na Świętym Krzyżu.
- Zachowane Wnętrza Więzienne w Podziemiach Skrzydła Zachodniego.
- Wieczorne Wejście na Punkt Widokowy, znajdujący się na Wieży Bazyliki (uzależnione od warunków pogodowych oraz zachmurzenia nieba).
Święty Krzyż. Legendy, klasztor, turystyczne szlaki
Święty Krzyż jest tym miejscem, gdzie historia przeplata się z legendą. Obecnie to jedna z największych, nie tylko regionalnych atrakcji turystycznych. Rocznie przybywają tam tysiące osób.
Kim był Emeryk?
Z Relikwiami Drzewa Krzyża Świętego związana jest legenda o węgierskim królewiczu Emeryku, który żył w XI wieku. Według niej, polował on w świętokrzyskich lasach na "grubego zwierza", w pewnym momencie chciał ustrzelić pięknego jelenia, za którym pognał w głąb puszczy. Kiedy już szykował się do strzału z łuku, oślepiło go światło, padające z krzyża, które zwierzę miało między rogami. Emeryk zgubił drogę, nie wiedział, jak wrócić do swoich towarzyszy. Wtem ukazał mu się anioł, który wskazał księciu drogę wprost do klasztoru na Świętym Krzyżu. Tam królewicz złożył relikwie Drzewa Krzyża Świętego, obecnie jeleń z krzyżem między rogami jest symbolem Świętokrzyskiego Parku Narodowego.
Najstarsze wzmianki z czasów Bolesława Chrobrego
Klasztor Misjonarzy Oblatów Maryi Niepokalanej jest najstarszym sanktuarium w Polsce. Dokładna data założenia klasztoru na Świętym Krzyżu nie jest znana, choć najstarsze wzmianki o Benedyktynach w tym miejscu odnoszą się jeszcze do czasów panowania króla Bolesława Chrobrego, który - jak podaje kronikarz Jan Długosz - w 1006 roku sprowadził tu Benedyktynów z Monte Cassino. Współcześni historycy wskazują, że opactwo na Łysej Górze powstało na początku XII wieku za panowania króla Bolesława Krzywoustego. W 1259 roku zniszczony w czasie najazdów tatarskich klasztor odbudował książę Sandomierski Bolesław Wstydliwy. Posługę sprawowali tu Ojcowie Benedyktyni. W kolejnych wiekach klasztor przeżywał na przemian okresy rozkwitu oraz tragedie (np. podczas tatarskich i szwedzkich najazdów, zdarzeń losowych - pożarów).
Droga królewska, gołoborza i wieża RTV
Na Święty Krzyż prowadzi szlak turystyczny z Nowej Słupi nazywany drogą królewską, której górny odcinek ułożony jest z kamienia. Na Łysą Górę wiedzie również czerwony Główny Szlak Świętokrzyski z Łysicy - najwyższego szczytu w regionie. Zaś z Huty Szklanej, z parkingu można podejść łagodną drogą asfaltową, droga ta wynosi niecałe dwa kilometry. Na Świętym Krzyżu znajduje się też słynna wieża radiowo-telewizyjna oraz taras widokowy i popularne gołoborza, leżące na niezarośniętej części wzgórza. Jest to teren Świętokrzyskiego Parku Narodowego. Ze Szczytu Łysej Góry wiodą szlaki do Huty Szklanej, Nowej Słupi, Chełmowej Góry, do Trzcianki, na Kobylą Górę.
"Polski Sachalin"
Na świętym Krzyżu przed laty mieściło się ciężkie więzienie, nieprzypadkowo w latach międzywojennych nazywane "Polskim Sachalinem". Zaczęło działać już w czasie zaborów, utworzyły je władze carskie, nadały mu nazwę "Opatowskiego Więzienia Karnego". Prace zaczęły się w 1882 roku i trwały dwa lata. Potem nazwę zmieniono na "Kielecki Zakład Poprawczy", który funkcjonował aż do czasów I wojny światowej (1914-18). Sami więźniowie nazywali go "polskim Sachalinem", nawiązując do wyspy zesłańców, która znajdowała się na Oceanie Spokojnym i należała do carskiej Rosji.
Więźniowie, którzy wówczas tu umierali, byli chowani na cmentarzu w pobliskiej Nowej Słupi. Po tym jak Polska odzyskała niepodległość w 1918 roku, nasze władze przejęły ów zakład karny i w latach międzywojennym był on jednym z najcięższych w kraju, z najbardziej surowym rygorem. Trafiali tu między innymi niemieccy szpiedzy, więźniowie polityczni ale także skazani za tak zwane pospolite przestępstwa. W czasie II wojny światowej, na przełomie 1941-42 roku hitlerowskie służby urządziły w dawnym więzieniu tak zwany stalag, do którego trafiali głównie jeńcy radzieccy. Po zakończeniu wojny światowej i likwidacji stalagu, pomieszczenia dawnego więzienia przejmowały: Polskie Towarzystwo Turystyczno-Krajoznawcze, Lasy Państwowe, Świętokrzyski Park Narodowy, dziś należą one do Ojców Oblatów.
