Spis treści
- Rozwój Kielc, potrzebny nowy dworzec
- Nowatorski projekt dworca w Kielcach
- Stal, blacha i materiały na wagę złota!
- Tego nie było nawet na "Centralnym"!
- Jak zmieniał się kielecki dworzec? Zobacz zdjęcia
Spodek, UFO - pasażerowie, w tym również ci spoza Kielc różnie nazywają dworzec autobusowy w stolicy naszego regionu. Został oddany do użytku 20 lipca 1984 roku. Historia jego powstania jest ciekawa jak i zarazem kręta. Jak to bywa w przypadku nowatorskich inwestycji - w czasie budowy nie brak problemów, zwątpienia czy to się w ogóle uda. Budowniczowie kieleckiego dworca również nie uniknęli takich dylematów.
Rozwój Kielc, potrzebny nowy dworzec
Na przełomie lat 60. i 70. minionego stulecia, kiedy przemysł czy budownictwo w Kielcach rozwijały się coraz bardziej (m.in. w takich firmach jak SHL, Iskra, Chemar). Za nimi szedł w parze także rozwój szkolnictwa czy placówek kultury. W zakładach pracowało i do szkół dojeżdżało także wielu mieszkańców okolicznych miejscowości, często oddalonych nawet o kilkadziesiąt kilometrów. Ruch pasażerski był coraz większy. W 1971 roku oddano do użytku dworzec kolejowy przy ulicy Żelaznej. Autobusy PKS zatrzymywały się nieopodal - na stanowiskach przy ulicy Czarnowskiej. Stał tam niewielki budynek, który trudno było nawet określać mianem dworca.
Władze miasta na początku lat 70. podjęły decyzję o budowie dworca autobusowego. Inwestycja taka ostatecznie doczekała się realizacji, choć zajął się nią nie urząd, lecz Państwowa Komunikacja Samochodowa (PKS).
Nowatorski projekt dworca w Kielcach
Koncepcja obecnego dworca powstała w biurze projektów Miastoprojekt. Pracowali nad nią: architekt Edward Modrzejewski oraz inżynierowie Mieczysław Kubala i Jerzy Radkiewicz. Miasto poszerzyło działkę na budowę dworca o tereny przy ulicach Czarnowskiej, Żelaznej i 1 Maja. Nowatorskim rozwiązaniem jak na tamte czasy było umiejscowienie peronów odjazdowych dla autobusów na obwodzie hali dworcowej. W ten sposób nie było kolizji ruchów samochodów i pasażerów. Z drugiej strony budowa dworca w takim kształcie była znacznie droższa i trudniejsza od postawienia klasycznego budynku. Partyjne Zjednoczenie w PKS.
- Zjednoczenie PKS zdecydowało się na dworzec „wyspowy”, dwupoziomowy, do którego podróżni wchodzili z poziomu dolnego (od ul. Czarnowskiej) i przez halę kasową wjeżdżali ruchomymi schodami do poczekalni głównej oraz peronów odjazdowych. Dobowa przepustowość obiektu obliczona była na 20 tys. podróżnych i 800 odpraw autobusów przy 18-godzinnej pracy dworca. Po zaakceptowaniu koncepcji, Miastoprojekt zabrał się za przygotowanie szczegółowej dokumentacji budowlanej. Pracowali przy niej Modrzejewski oraz inż. arch. Ryszard Włodarczyk. Nietypowy obiekt na planie koła z kopułą wspierającą się na odcinkach dziesięciu łuków musiał być także konstrukcją bezpieczną, trwałą, ale jednocześnie oszczędną pod względem zużycia materiałów - czytamy we wspomnieniach budowniczych dworca na stronie internetowej trucks-machines.pl.
Stal, blacha i materiały na wagę złota!
Samo projektowanie dworca trwało kilka lat. Budowa ruszyła w 1975 roku i trwała dziewięć lat. Roboty wykonało Kieleckie Przedsiębiorstwo Budownictwa Przemysłowego, zwane popularnie "przemysłówką".
Inwestycja przypadła na okres, kiedy gospodarka PRL za czasów gierkowskich zaczęła przeżywać kryzys, rząd zamroził wiele planowanych wcześniej inwestycji, na które nie było już pieniędzy. Kryzys dotykał pozostałe dziedziny gospodarki. Kolejne opóźnienia przypadły na lata stanu wojennego. Budowniczowie dworca PKS musieli zmagać się z wieloma problemami, wyzwaniem stało się zdobycie stali, blachy czy materiałów budowlanych nie mówiąc już o pleksiglasie na dachowe świetliki. Udało się! Dworzec oddano do użytku 20 lipca 1984 roku, w 40 rocznicę PRL.
Tego nie było nawet na "Centralnym"!
Kielecki dworzec należał do najbardziej zelektronizowanych w kraju. – Mieliśmy łączność wewnętrzną (interkomy), dyżurny ruchu miał ponad 20 monitorów z podglądem na każde stanowisko przyjazdowe, odjazdowe oraz place. Siedzący za nim kierownik dworca miał cztery monitory i wybierał podgląd na dowolną kamerę. Tego rozwiązania nie spotkałem nawet w Warszawie na Centralnym – opowiada Zdzisław Piechocki, cytowany przez trucks-machines.pl, który odpowiadał za realizację inwestycji z ramienia PKS Kielce (jego poprzednikiem na tym stanowisku był Leonard Sikora).
Dworzec PKS w Kielcach budowano z funduszy Ministerstwa Komunikacji i Przedsiębiorstwa Państwowej Komunikacji Samochodowej w Kielcach. Przedsiębiorstwo w okresie budowy dworca zatrudniało przeciętnie ponad dziewięć tysięcy osób (bez uczniów-praktykantów) i eksploatowało blisko 1600 autobusów, 1700 samochodów ciężarowych i 800 przyczep. W 1985 roku autobusy kielecko-radomskiej PKS przewoziły dziennie blisko pół miliona pasażerów.
Jak zmieniał się kielecki dworzec? Zobacz zdjęcia
Sam budynek został wpisany na listę zabytków jako "nowatorski przykład architektury PRL". Już w XXI wieku właścicielem dworca stała się spółka PKS 2, zaś w 2016 roku przejęło go Miasto Kielce. W latach 2018-20 doczekał on się modernizacji, niemniej jednak zachowano charakterystyczną bryłę budynku.
Jak zmieniał się dworzec autobusowy w Kielcach na przełomie 40 lat? Zobacz w galerii zdjęć.
Na przełomie lat zmieniło się też samo otoczenie dworca. Powstał nowy układ komunikacyjny przy ulicy Żelaznej, zmodernizowano plac obok budynku od strony ulicy Czarnowskiej - mowa o zieleni i m.in. fontannie (na zdjęciu poniżej).
i
