To najmłodsze miasta w Świętokrzyskiem. Odzyskały swoje prawa po 150 latach. Co o nich wiemy?

Spis treści

1. Nowe świętokrzyskie miasta od 2024 roku
2. Ciuchcia bogoryjska i nie tylko
3. Gowarczów - przed laty ostoja przemysłu

Nowe świętokrzyskie miasta od 2024 roku

Bogoria i Gowarczów oficjalnie świętowały prawa miejskie w Sylwestra 2023-24. Nowym statusem cieszą się już od siedmiu miesięcy, choć starania o to, aby go uzyskać, podjęły dużo wcześniej. Łączy je to, że były miastami jeszcze w XIX wieku, ale straciły prawa po upadku Powstania Styczniowego i w wyniku represji ze strony Rosji (taką decyzję podjęły władze carskie w stosunku do wielu miast).

Ciuchcia bogoryjska i nie tylko

Bogoria położona jest w przeciwległym rejonie województwa, w powiecie staszowskim (w południowo-wschodniej części świętokrzyskiego). Jej historia sięga początków XVII wieku. W 1616 Krzysztof Bogoria Podłęcki nadał prawa miejskie i nazwę Bogorii oraz ustanowił trzy jarmarki. Istniała tu fabryka sukna i szereg warsztatów rzemieślniczych.

Okres rozbiorów przyczynił się do upadku Bogorii. W 1869 roku utraciła prawa miejskie, upadła produkcja i handel. Po odzyskaniu niepodległości Polski w 1918 roku Bogoria znalazła się na peryferiach powiatu sandomierskiego. Rozwinęła się kolejka wąskotorowa. Bogoria była węzłową stacją i dawała zatrudnienie większości mieszkańców osady. Wśród miejskich zabytków można wymienić kościół pod wezwaniem Świętej Trójcy z XVIII wieku, cmentarze - parafialny i żydowski oraz kamienną rzeźbę - Ciuchcię bogoryjską, przedstawiająca model parowozu Px48 z czasów dawnej jędrzejowskiej kolei wąskotorowej.

Obecnie burmistrzem jest tam Marcin Adamczyk (do 31 grudnia 2023 roku był wójtem, w kwietniu 2024 ponownie wygrał wybory samorządowe). W całej gminie mieszka około 7,6 tysiąca osób.

Gowarczów - przed laty ostoja przemysłu

Gowarczów to miasto - siedziba gminy - na północy powiatu koneckiego. Mieści się nieopodal granicy z województwami łódzkim oraz mazowieckim. Burmistrzem (wcześniej wójtem) był tam Stanisław Pacocha, ale od maja 2024 roku stanowisko to piastuje Joanna Dołowska, która wygrała wiosenne wybory samorządowe.

W całej gminie mieszka około 4,7 tysiąca mieszkańców. Lokację miejską uzyskał w 1430 roku, ale został jej pozbawiony w 1870 (źródło: Wikipedia), kilka lat po upadku Powstania Styczniowego. Przed wiekami miasto było ośrodkiem przemysłu żelaznego, wyrabiano tu między innymi szable, gwoździe, w Gowarczowie działał wielki piec i trzy fryszerki (zakłady, gdzie surówkę przerabiano na stal). Wśród zabytków miasta można wymienić dwa kościoły - pod wezwaniem Świętych Apostołów Piotra i Pawła z XV wieku oraz drugi - p.w. Św. Rocha - wybudowany w 1908 roku.

Co ciekawe, już w piątek i sobotę 2-3 sierpnia Gowarczów będzie świętował pierwsze w swojej historii Dni Miasta